– Τα παιδικά μου χρόνια ήταν συνηθισμένα για εκείνην την εποχή. Γεννήθηκα σε μια φτωχή οικογένεια και ήμουν ο μικρότερος από τέσσερις αδελφούς. Ο πατέρας μου ήταν Καθολικός, αλλά δεν επισκεπτόταν την εκκλησία. Η μητέρα μου, μια όμορφη γυναίκα, δεν είχε κάποια εκπαίδευση, ενώ ο πατέρας ολοκλήρωσε τρεις τάξεις. Ο πατέρας μου άρχισε τη σχέση με τη μαμά μου όντας παντρεμένος με άλλη γυναίκα και μέναμε μαζί με την οικογένειά τους στην ίδια πόλη. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολες ήταν οι σχέσεις μας. Η μαμά μου πέθανε σε ηλικία μόλις 56 χρονών.
Όσο για την εκπαίδευσή μου, εκείνον τον καιρό τα βιβλία στο σπίτι μας ήταν λίγα, γιατί λόγω φτώχιας η μόρφωση στην οικογένειά μας δεν ήταν προτεραιότητα. Έπρεπε να βρίσκουμε τρόφιμα και να επιβιώνουμε κάπως.
Ερωτεύτηκα τη γυναίκα μου όταν ήμασταν ακόμα πολύ νέοι και, μόλις αποφοίτησα από το γυμνάσιο, παντρευτήκαμε.
Γκάμιλτον Ιουστινιάνο (από δεξιά). Τέλος της δεκαετίας του 1950
Οι νιόπαντροι. Έτος 1970
Πάντα ήθελα να σπουδάσω, αλλά δεν είχα αρκετή οικονομική βάση. Ρώτησα τον πατέρα μου αν μπορεί να με βοηθήσει να πληρώσω τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο, αλλά εκείνος αρνήθηκε.
Ήμασταν παντρεμένοι ήδη πέντε χρόνια, όταν αποφάσισα να παρατήσω τη δουλειά και να πάω να σπουδάσω στο Πανεπιστήμιο, στο Σαν Γκερμάν.
Εκείνον τον καιρό, στην πόλη Σαβάνα Γκράντε, που ήταν κοντά μας, ετοιμάζονταν τα εγκαίνια της Ιεραποστολής των Πεντηκοστιανών (Εκκλησία «Συναθροίσεις του Θεού». Ως προς τον αριθμό των πιστών θεωρείται η τρίτη πολυπληθέστερη Εκκλησία στον κόσμο, μετά τη Ρωμαιοκαθολική και τη Ρωσική Ορθόδοξη - Σ.τ.Σ.) και με είχαν καλέσει να γίνω πάστορας εκεί, με μισθό 75 δολάρια τον μήνα. Ταυτόχρονα, λάμβανα υποτροφία από το Πανεπιστήμιο και η κυβέρνηση μάς παρείχε επίδομα τροφίμων. Έτσι επιβιώναμε.
– Ποιος ήταν ο τρόπος ζωής των Πορτορικανών τότε;
– Οι πλούσιοι στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 ήταν πολύ λίγοι στο Πουέρτο Ρίκο. Λίγοι είχαν αυτοκίνητα και οι περισσότεροι έφταναν με τα πόδια στο κέντρο της πόλης. Οι πλούσιοι έμεναν στο Σαν Γκερμάν, γύρω από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και την πλατεία με τα όμορφα κτήρια. Ο περισσότερος κόσμος ασχολιόταν με τη γεωργία κι εργαζόταν σε φυτείες καφέ και ζάχαρης. Το 1980 η πολιτική της κυβέρνησης είχε αλλάξει: Το ζαχαροκάλαμο έπαυσε να καλλιεργείται, ήρθαν οι φαρμακευτικές εταιρείες στο Πουέρτο Ρίκο και στο νησί άρχισε να εξελίσσεται ενεργά ο τουρισμός.
Στο Πανεπιστήμιο δεν μπορούσα ποτέ να σπουδάζω όλη μέρα και μέσα στην ψυχή μου ονειρευόμουν πότε θα έρθει ο καιρός, που θα μπορέσουμε να στείλουμε τα παιδιά μας στο κολέγιο, όπου θα μένουν στην πανεπιστημιούπολη μαζί με άλλους φοιτητές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η επιθυμία να δώσουμε καλή εκπαίδευση στα παιδιά μας ήταν ένας από τους λόγους, οι οποίοι μας οδήγησαν στο να φύγουμε από το Πουέρτο Ρίκο για τις ΗΠΑ. Δόξα τω Θεώ, όλα τα παιδιά μου έμεναν στις πανεπιστημιούπολεις και τελείωσαν το πανεπιστήμιο.
– Πώς μετακομίσατε στις ΗΠΑ και πώς ξεκίνησε η καινούργια σας ζωή;
– Όταν μετακομίσαμε στις ΗΠΑ, για τη χώρα ξέραμε μόνα όσα διαβάζαμε στις εφημερίδες. Εγκατασταθήκαμε στην πόλη Ντανμπέρι, στην πολιτεία Κονέκτικατ, στον βορρά των ΗΠΑ, όπου μείναμε 24 χρόνια.
Εκείνον τον καιρό μπορούσα να διαβάζω και να γράφω στα Αγγλικά, αλλά μιλούσα πολύ λίγο. Και όταν φτάνεις σε άλλη χώρα, πρέπει να μιλάς.
Στην αρχή ξεκίνησα να εργάζομαι ως πλύστης πιάτων, παρ’ όλο που είχα πτυχίο Πανεπιστημίου και master.
Τα πρώτα χρόνια είναι πάντα δύσκολα για τους μετανάστες. Για πολύ καιρό δεν μπορούσαμε να βρούμε διαμέρισμα. Δεν είχαμε καμία βοήθεια από το κράτος. Στη συνέχεια άλλαξα δουλειά και πήγα να δουλέψω σε τυπογραφείο. Η γυναίκα μου ασχολιόταν με την ανατροφή των τεσσάρων παιδιών μας και δεν εργαζόταν. Μετά δούλεψα σε μια εταιρεία, που κατασκεύαζε ανταλλακτικά γι’ αυτοκίνητα. Όταν τα παιδιά άρχισαν να πηγαίνουν στο σχολείο, ξεκίνησε και η γυναίκα μου να δουλεύει.
Στο Πουέρτο Ρίκο η σύζυγός μου σπούδαζε για νοσοκόμα, αλλά όταν παντρευτήκαμε και γεννήθηκε το πρώτο μας παιδί, η κόρη μας η Δέσποινα, αποφάσισε ν’ αφιερωθεί στην ανατροφή των παιδιών.
Η πρώτη χρονιά στις ΗΠΑ
Όταν μετακομίσαμε στις ΗΠΑ, η σύζυγός μου αποφάσισε να συνεχίσει την εργασία της ως νοσοκόμα. Για έναν χρόνο μελετούσε τις νύχτες, μετά έδωσε εξετάσεις και τελικά πήρε την άδεια να εργάζεται ως νοσοκόμα.
Εκείνη την περίοδο δούλευα σ’ ένα πρακτορείο, όπου βοηθούσα τους μετανάστες, που δεν ήξεραν την Αγγλική γλώσσα, σε θέματα σπουδών. Δούλεψα εκεί για έναν χρόνο και, όταν ο διευθυντής του πρακτορείου παραιτήθηκε, μου πρότειναν τη θέση του.
Ακριβώς σ’ εκείνο το σχολείο πρωτογνώρισα τον Ορθόδοξο ιερέα από τον ναό του Αγίου Γεωργίου της Αντιόχειας, που βρισκόταν δίπλα στο σχολείο. Ήταν εφημέριος ιερέας εκεί, αλλά το σχολείο ήταν τόσο μεγάλο, που κάθε μέρα υπήρχε ανάγκη από πολλούς δασκάλους, οι οποίοι ν’ αντικαθιστούν άλλους δασκάλους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ιερέας αυτός είχε μερική απασχόληση και στο σχολείο.
Από την πρώτη στιγμή παρατήρησα ότι εκείνος δεν έμοιαζε μ’ έναν καθολικό ιερέα. Αποδείχθηκε ότι ήταν Ορθόδοξος και τον έλεγαν πατέρα Τιμόθεο Κρέμινς. Αρχίσαμε να συναντιόμαστε σχεδόν κάθε μέρα και του έκανα ερωτήσεις. Αυτό συνεχίστηκε για περίπου έναν χρόνο. Εκείνος χάρηκε πολύ με το γεγονός ότι ήθελα να γίνω Ορθόδοξος.
Από τότε είχαμε συναντήσεις κάθε Τετάρτη και μου εξηγούσε τις βάσεις της Ορθόδοξης πίστης. Επίσης, ήμουν παρών στις εσπερινές ακολουθίες και οι πιστοί εκεί δεν ήξεραν ότι ήμουν πάστορας Πεντηκοστιανών. Στη Λειτουργία δεν μπορούσα να είμαι παρών, γιατί το πρωί έπρεπε να κάνω κήρυγμα στην Πεντηκοστιανή εκκλησία.
Την εποχή που γνώρισα την Ορθοδοξία, παρακάλεσα τον γιο μου, τον πατέρα Σιλουανό ( τότε τον λέγανε Γκάμιλτον, όπως κι εμένα), να πάει στη Θεία Λειτουργία στον ναό του Αγίου Γεωργίου και μετά να μου την περιγράψει.
«Είναι διαφορετικά εκεί, εντελώς διαφορετικά», μου είπε ο γιος μου. Για πρώτη φορά είδε εικόνες στον ναό, για πρώτη φορά μύρισε το μοσχολίβανο και κατεπλάγη.
Ήταν πολύ δύσκολη περίοδος για μένα τότε, γιατί άρχισα να συνειδητοποιώ ότι η Εκκλησία, για την οποία ήθελα πάντοτε να μάθω, ήταν η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Για πρώτη φορά συνάντησα τον πατέρα Τιμόθεο το 1995. Το 1996 αποφάσισα να εγκαταλείψω τη δουλειά που έκανα στην Εκκλησία Πεντηκοστιανών «Συναθροίσεις του Θεού».
Πώς, όμως, να μεταβώ από την Πεντηκοστιανή Εκκλησία στην Ορθόδοξη και να μη χάσω ούτε τη γυναίκα μου ούτε τα παιδιά μου, δεν το ήξερα.
Η γυναίκα μου η Ευφημία, πάντα έπαιρνε στα σοβαρά την πίστη. Ποτέ δεν ήταν Καθολική, όπως πολλοί άλλοι στο Πουέρτο Ρίκο. Η μόνη θρησκεία που ήξερε ήταν ο Πεντηκοστιανισμός. Πριν την αναχώρησή μου για τις ΗΠΑ, επί 5 χρόνια ήμουν πάστορας της Πεντηκοστιανής Εκκλησίας και Πρύτανης του Ινστιτούτου της Βίβλου, το οποίο προετοίμαζε τους πάστορες στην πρωτεύουσα της χώρας, το Σαν Χουάν.
Άρχιζα να της μιλώ για τους λόγους για τους οποίους ήθελα να γίνω Ορθόδοξος, προσπαθούσα να την πείσω ότι, αν προσηλυτιστούμε στην Ορθοδοξία, θα πλησιάσουμε περισσότερο τον Θεό.
– Τι δεν σας ικανοποιούσε εκείνην την περίοδο στη διδασκαλία των Πεντηκοστιανών;
– Είχα απορίες σχετικά με την αντίληψή τους για την Αγία Κοινωνία. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους, που με ώθησε να αναζητήσω περισσότερες πληροφορίες για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Ποτέ δεν μπορούσα ν’ αποδεχτώ τον τρόπο με τον οποίο κοινωνούσαν και ποτέ δεν τα ονόμασα Άγια Μυστήρια, ακόμη και αν κοινωνούσαν με καθαρή καρδιά.
Εγώ ο ίδιος κοινωνούσα με καθαρή καρδιά, αλλά για κάποιον λόγο αισθανόμουν και καταλάβαινα ότι κάτι λείπει σ’ αυτήν την Κοινωνία, αλλά δεν μπορούσα να βρω τι ακριβώς.
Στο πλαίσιο των σπουδών μου, ο πατήρ Τιμόθεος με προσκάλεσε στην ιερά σύναξη της Εκκλησίας της Αντιόχειας, όπου για πρώτη φορά είδα το πώς τελείται η Θεία Λειτουργία και η Θεία Κοινωνία με τη λαβίδα.
Έκλαιγα τόσο πολύ, που τα γυαλιά μου ήταν γεμάτα δάκρυα. Αυτό ήταν το μείγμα της ευτυχίας και της αγιότητας, πράγματα τα οποία έψαχνα εδώ και καιρό.
Έτσι αποφάσισα να εγκαταλείψω τους Πεντηκοστιανούς, το είπα στη σύζυγό μου και προσπαθούσα να βρω τρόπο, ώστε η οικογένειά μας να προσηλυτιστεί στην Ορθοδοξία.
Η σύζυγός μου έχει χρυσή καρδιά. Με υποστήριξε και πέρασε μαζί μου αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Εν τω μεταξύ, χάσαμε τα πάντα: Τον μισθό, τους φίλους, τ’ όνομά μας, ακόμη και τους συγγενείς μας.
– Ποια ήταν η αντίδραση των αδελφών-Πεντηκοστιανών σας σχετικά με την αλλαγή του δόγματος;
– Ήμουν υπεύθυνος για τη Λατινοαμερικανική διακονία μιας τεράστιας Αμερικάνικης κοινότητας των «Συναθροίσεων του Θεού», μεταξύ των πόλεων Ντένμπερι και Μπρούκφιλντ, στην Πολιτεία Κονέκτικατ.
Όταν πήρα την απόφαση να εγκαταλείψω την Εκκλησία των Πεντηκοστιανών, συναντήθηκα με τον πάστορα αρχηγό της κοινότητας και παρακάλεσα να μου επιτρέψει να κάνω το κήρυγμα για τελευταία φορά. Το γεγονός έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 1995.
Είπα στο ποίμνιό μου ότι αυτό είναι το τελευταίο μου κήρυγμα και ότι βαπτίστηκα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Τους εξήγησα ότι η απόφασή μου να εγκαταλείψω την Εκκλησία «Συναθροίσεις του Θεού» οδηγήθηκε από την επιθυμία μου να εξελίσσομαι πνευματικά και την πεποίθησή μου ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η αληθινή Εκκλησία του Χριστού. Δεν ήθελα να δημιουργήσω διχασμό στην κοινότητα και τους πρότεινα να προσπαθήσουν οι ίδιοι να βρουν την αλήθεια στην καρδιά τους.
Δέκα νεαροί από την ενορία εκείνη ακολούθησαν εμένα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Βαπτίστηκαν κι επισκέπτονται την Ορθόδοξη εκκλησία μέχρι τώρα.
Μετά από κάμποσα χρόνια, με κάλεσαν στην Επέτειο εκείνης της Ιεραποστολής των Πεντηκοστιανών και με παρακάλεσαν να βγάλω έναν λόγο μπροστά σε όλη την κοινότητα των Αμερικανών και των Λατινοαμερικανών. Δεν έκανα κήρυγμα, αλλά τους συνεχάρηκα για τη γιορτή τους και προσπάθησα να βρω τα πιο ζεστά και σωστά λόγια γι’ αυτούς. Δεν ήθελα να δημιουργώ θόρυβο και διχασμό ανάμεσά τους, επειδή είμαι πεπεισμένος ότι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στην Ορθοδοξία είναι το Άγιο Πνεύμα, ο ίδιος ο Θεός.
Εκείνην την εποχή ο γιος μου, ο Χάμιλτον, σπούδαζε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Νέας Υόρκης.
Είμαι πεπεισμένος ότι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στην Ορθοδοξία είναι το Άγιο Πνεύμα
Ήταν μόνος του εκεί και ήταν λίγοι οι άνθρωποι, από τους οποίους μπορούσε να μάθει για την Ορθοδοξία. Αφού έλαβε το Bachelor of Arts, άρχισε να σπουδάζει στο Hunter College για μεταπτυχιακό. Όμως προετοιμάστηκε και βαφτίστηκε το Πάσχα, πριν από μένα κιόλας. Όλη η οικογένειά μας ήταν παρούσα στην τελετή της Βάπτισης και μετά έμεινε για την αγρυπνία στο παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής, το οποίο βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Μετά από το πρώτο έτος έπρεπε να βρει πού να μείνει και το μοναστήρι της Αγίας Μαρίας της Αιγύπτιας (επίσης γνωστό ως Οίκος Ελεημοσύνης) του πρότεινε να του παραχωρήσει ένα δωμάτιο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, σιγά-σιγά, επικοινωνώντας με τον ηγούμενο, ενδιαφέρθηκε για τον μοναχισμό και αργότερα έγινε μοναχός εκεί.
Συνεχίζεται...
Με τον πατέρα Γρηγόριο Ιουστινιάνο
συνομίλησε η Τατιάνα Βεσιόλκινα
Σαν Γκερμάν, Πουέρτο Ρίκο
Μετέφρασε από τα Ρωσικά στα Ελληνικά η Κατερίνα Πολονέιτσικ