ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ, ΜΑΡΟΚΟ, ΑΛΓΕΡΙΑ...
Η Μητρόπολη Καρθαγένης περιλαμβάνει 3 ολόκληρες, Ισλαμικές κυρίως χώρες, καί ουδεμία σύγκριση μπορεί νά γίνει μέ τίς γνωστές Ελληνικές Μητροπόλεις πού εμείς γνωρίζουμε...
Βρεθήκαμε στην Τυνησία, την έδρα της Μητρόπολης Καρθαγένης και συνομιλήσαμε με το νεαρό Μητροπολίτη Αλέξιο.
Οι προκάτοχοί του ταξίδευαν στην Αφρική, μόνο κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα...
Εκείνος, μόλις 44 ετών, εδώ και τέσσερα χρόνια ζει μόνιμα στην Τύνιδα και ταξιδεύει στις υπόλοιπες χώρες της Μητρόπολης (Μαρόκο, Αλγερία, Μαυριτανία) δίνοντας κάθε τόσο το φιλί της ζωής στον ελληνισμό και το χριστιανισμό της Βορείου Αφρικής.
Με την πολύτιμη βοήθεια του ιερέα, Κωνσταντίνου Ανθουλιά και της συζύγου του, Στέλλας, κρατά ζωντανό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Τύνιδα που χτίστηκε το 1846 από Έλληνες σφουγγαράδες. Τότε, η ακμάζουσα ελληνική κοινότητα μετρούσε 10.000 μέλη, τώρα όμως, δε έχουν απομείνει παρά ελάχιστοι.
-- Τελικά η Τυνησία είναι μια χώρα με Ευρωπαϊκό πρόσωπο, ή με Ευρωπαϊκό προσωπείο;
Με ευρωπαϊκό πρόσωπο, αλλά δεν παύει να είναι μια αραβική χώρα. Οπωσδήποτε οι Ευρωπαίοι άφησαν στο πέρασμά τους τα ίχνη τους τα πνευματικά, τη νοοτροπία και το χαρακτήρα, αλλά κι αυτά με ένα όριο. Δεν παύουν να είναι Αραβες.
-- Αντιμετωπίζετε προβλήματα σαν Εκκλησία;
Προβλήματα κατ' αρχήν νομιμότητας και νομιμοποίησης. Σε μία ισλαμική χώρα θα ήταν σχεδόν ουτοπία να περιμένουμε μία οποιαδήποτε αναγνώριση της Εκκλησίας. Είμαστε αναγνωρισμένοι, αλλά μόνο για την σε χαμηλούς τόνους ύπαρξή μας, για να διατηρούμε την παράδοση, τους ναούς, την ιστορία του τόπου. Πρέπει να μην προκαλούμε. Να περνάμε απαρατήρητοι. Μέχρι τώρα δεν είχαμε προβλήματα στη Βόρειο Αφρική. Και ελπίζω να μην υπάρξουν.
Βέβαια, είμαστε σε περιοχές εκατό τοις εκατό και αμιγώς μουσουλμανικές. Στην έδρα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, στην Αίγυπτο, υπάρχουν εκατομμύρια χριστιανοί, έστω άλλων δογμάτων. Εδώ δεν υπάρχουν και αυτό πρέπει να το σεβαστούμε. Να ξέρουμε δηλαδή ότι είμαστε στο χώρο τους και μας φιλοξενούν.
Υπάρχουν δυσκολίες που δεν είναι γνωστές στον πολύ κόσμο. Είναι καταστάσεις που κρατιούνται με τα δόντια, ανάμεσα σε κινδύνους κρυφούς και καταστάσεις που διέπονται από την αβεβαιότητα του μέλλοντος. Δεν ξέρουμε πότε θα υπάρξει μία πολιτική αναταραχή, μία ξαφνική επίθεση.
Για παράδειγμα στην Αλγερία σε μηνιαία περίπου συχνότητα έχουμε βομβιστικές επιθέσεις, έχουμε την Αλ Κάιντα της Βορείου Αφρικής που εσχάτως δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στη Αλγερία και τη Μαυριτανία.
Δε μπορείς να κυκλοφορήσεις με τα ράσα στο δρόμο. Όπως και στην Κωνσταντινούπολη έτσι κι εδώ, όταν εξερχόμαστε από τους ιερούς ναούς, οφείλουμε να είμαστε με λαϊκή ενδυμασία. Αυτό είναι ένας κανονισμός του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Γιατί όταν υπάρχουν φονταμεταλιστές ή άνθρωποι που αγαπούν υπερβολικά τη θρησκεία τους και μας δουν εμάς σα τη μύγα μες' το γάλα να κυκλοφορούμε ξαφνικά ανάμεσά τους, σαφώς θα προκαλέσει. Αυτό δεν είναι αναγκαίο στην υποσαχάρια Αφρική, εκεί που υπάρχει το ιθαγενές στοιχείο και η ιεραποστολή.
-- Σας παρέχουν μυστικούς αστυνομικούς για φύλακες;
Όχι, δε μας παρέχουν. Το κάνουν από μόνοι τους και χωρίς εμείς υποτίθεται να το γνωρίζουμε. Κοινώς είμεθα υπό παρακολούθηση. Ενδεχομένως να νομίζουν ότι ο επίσκοπος έχει κάποιο ρόλο και διάθεση να προσηλυτίσει, να κάνει προπαγάνδα. Όμως, φανερά υπάρχει απόλυτος σεβασμός στο αξίωμα. Και όταν τους ρωτάμε γιατί όλη αυτή η παρακολούθηση, μας απαντούν ''για την ασφάλειά σας''. Ως ένα βαθμό αυτό είναι καλό, γιατί σε αυτές τις περιοχές δεν ξέρουμε τι μπορεί να συμβεί αν δεν υπάρχει αυτή η ασφάλεια. Κανείς το συνηθίζει.
-- Σεβασμιότατε, ποιες είναι οι σχέσεις σας με τις άλλες Εκκλησίες στην περιοχή;
Οι σχέσεις μας είναι αυτές του διαλόγου και τη συνεργασίας, κυρίως με την Καθολική Εκκλησία, σχέσεις φιλικές λόγω του ότι έχουμε και γειτνίαση με τον καθολικό ναό. Με τη διαφορά ότι αυτοί φυσικά έχουν μεγαλύτερο αριθμό μελών στις κοινότητές τους, καθώς η Τυνησία είναι και παλαιά γαλλική αποικία.
Με όσα συμβαίνουν δε μπορώ να πω ότι ο Χριστιανός μπορεί να αισθάνεται ή να κοιμάται ήσυχος. Οπωσδήποτε βρίσκεται σε ένα ξένο, εχθρικό περιβάλλον. Αυτό μας κάνει να είμαστε και περισσότερο φιλικοί απέναντι σε όλα τα δόγματα απ' ότι στη μητροπολιτική Ελλάδα και στους χώρους όπου έχουμε αυτή την πολυτέλεια να επιβάλλουμε αρχές και να μιλάμε για αρχές. Εδώ είμαστε σαν αδέρφια, γιατί απέναντί μας έχουμε το Μουσουλμάνο. Όχι σαν εχθρό. Η συνύπαρξη είναι ειρηνική.
-- Ποια είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζετε στις άλλες Αφρικανικές χώρες που λειτουργείτε;
Η κατάσταση στο Μαρόκο είναι περίπου παρόμοια με της Τυνησίας. Τα προβλήματα ξεκινούν να φαίνονται αρκετά στην Αλγερία, όπου να φαντασθείτε ότι πρόσφατα η χώρα εξέδωσε διάταγμα το οποίο επιβάλλει τέσσερις μέρες πριν από την τέλεση της κάθε λειτουργίας να παίρνουμε άδεια από το διοικητή της πόλης, και εξαιρούμαστε μόνο εμείς οι Ορθόδοξοι γιατί το παρεκκλήσιο βρίσκεται στο προαύλιο της πρεσβείας, σε ελληνικό έδαφος δηλαδή.
Στη Μαυριτανία μου έχει απαγορευτεί η είσοδος μια φορά, ήταν όμως την περίοδο του προτελευταίου πραξικοπήματος, οπότε και το Υπουργείο Εξωτερικών για λόγους ασφάλεια με προέτρεψε να αναβάλω το ταξίδι. Πήγε αργότερα, όταν εξομαλύνθηκε η κατάσταση και τώρα πάλι έγινε νέο πραξικόπημα και περιμένω τη νέα εξομάλυνση για να ξαναπάω. Γενικά, σε αυτές τις χώρες πάμε προσευχόμενοι ότι η περίοδος, στην οποία θα είμαστε εκεί, θα είναί ήσυχη.
-- Σεβασμιότατε, πώς συντηρείστε οικονομικά;
Η Μητρόπολη έχει μια ελάχιστη βοήθεια από την Ελλάδα, που είναι το μέγιστο δυνατό βέβαια που μπορεί να κάνει. Οι ιεραποστολικές Μητροπόλεις της μαύρης Αφρικής έχουν βοήθεια από συλλόγους και σωματεία στην Ελλάδα, δεδομένου ότι χτίζονται νοσοκομεία, σχολεία, βαπτίζονται πολλοί ιθαγενείς κλπ. Στις δικές μας περιοχές, το πρόβλημα είναι ότι εκτός από αυτή τη μικρή βοήθεια δεν έχουμε τίποτα άλλο, γιατί συγκαταλεγόμαστε στις μη ιεραποστολικές Μητροπόλεις, κακώς κατά τη γνώμη μου.
Γιατί αν δεν είναι ιεραποστολή, τι είναι όταν ένας παπάς κάθεται μόνος του στη μέση μιας μουσουλμανικής περιοχής, υψώνει την ελληνική σημαία και κάνει τη λειτουργία με τη μάχαιρα να επικρέμαται πάνω από το κεφάλι του. Παρολαυτά, υπάρχουν κάποιοι Μητροπολίτες από την Ελλάδα που ενσκήπτουν σ' αυτό το πρόβλημα και μας στέλνουν κάποια απρόσμενη βοήθεια.
Κατά καιρούς παρουσιάζεται καθυστέρηση στη βοήθεια από το κράτος, όπως και αυτή την περίοδο. Πήρα στο Υπουργείο Εξωτερικών να ρωτήσω το λόγο και δυστυχώς... ή εγώ είμαι άτυχος ή οι καιροί είναι δύσκολοι. Τώρα ξέσπασε το όποιο σκάνδαλο με την όποια μορφή που αφορά την Εκκλησία της Ελλάδος και ο όποιος Υπουργός φοβάται. Περνάει από μεγαλύτερη κριτική διάθεση την κάθε του υπογραφή. Υπάρχει και η οικονομική κρίση...
Η απάντηση από το Υπουργείο ήταν, ''Σεβασμιότατε, εδώ βράζει ο τόπος με το Βατοπέδι! Δεν ακούτε τι γίνεται!'' Το καζάνι μπορεί να βράζει εκεί, όμως μπορείτε να φανταστείτε πόσο βράζει κι εδώ, όταν με 5-6.000 ευρώ περιμένουμε να περάσουμε μισή χρονιά με τα τεράστια έξοδα που έχουμε και για τις τέσσερις χώρες. Θα έπρεπε να έχει έρθει από το Σεπτέμβριο. Το πρόβλημα υπάρχει και στις άλλες Μητροπόλεις του Πατριαρχείου. Θέλω να το δω με πιο αγαθή διάθεση. Τώρα επειδή έγινε ό,τι έγινε με τη Μονή Βατοπεδίου, να μην υπογράφει ο Υπουργός για το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το θεωρώ λίγο τραβηγμένο.
-- Σας άκουσα να λέτε, ΄΄Τι φταίμε εμείς για το Βατοπέδι΄΄.
Με πικραίνουν τα αρνητικά ακούσματα από το χώρο της εκκλησίας, όταν προέρχονται από τα
πρόσωπα. Βέβαια, η Εκκλησία κλυδωνίζεται, αλλά δεν καταποντίζεται. Το πρόβλημά μας δεν είναι ο Εφραίμ σαν πρόσωπο, γιατί δεν έχει αποδειχθεί η ενοχή του. Αλλά, εν τοιαύτη περιπτώσει αν αυτό φταίει, ας βρουν τη λύση σε αυτό. Επιτέλους, ας λειτουργήσουν τα όργανα του κράτους να βρουν ποιος φταίει και αυτός να πληρώσει. Δε μπορεί να πληγώνεται όλος ο θεσμός.
Απολογούμενος δεν αισθάνομαι, αλλά μου ζητείται να απολογηθώ, όπως ζητείται και σε όλη την Εκκλησία. Αυτό μας δημιουργεί και αυτά τα προβλήματα εσωτερικής λειτουργίας. Όταν άλλοι χαίρονται την υπεραυτάρκειά τους, ίσως και αυτοί που είναι αίτιοι των σκανδάλων, εμείς δεν έχουμε να ζήσουμε. Δε θυμάμαι εγώ ποτέ οποιοσδήποτε από αυτούς να βοήθησε κάποια ταλανιζόμενη τοπική Εκκλησία ή ας δούμε ένα κοινωνικό έργο.
-- Τι είδους κοινωνικό έργο έχει η Εκκλησία, τόσο προς την ελληνική κοινότητα όσο και προς τη μουσουλμανική;
Αδιακρίτως, προσφέρει την αγάπη και την προσέγγιση του χριστιανικού λόγου και πνεύματος, χωρίς να διακρίνει σε χρώμα σε φυλή, σε θρησκεία... Δεδομένου και ότι στη δική μας περιοχή δεν έχουμε πολλούς Έλληνες και αυτοί οι λίγοι που υπάρχουν δεν είναι άποροι. Αρα λοιπόν το κοινωνικό έργο μας θα απευθυνόταν στους σεισμοπαθείς της Αλγερίας από το σεισμό του 90 ή στους φτωχούς της Δυτικής Σαχάρας.
-- Την περίοδο αυτή; Στην Τυνησία για παράδειγμα;
Σκεφτόμαστε να δημιουργήσουμε στην Τυνησία ένα κέντρο ενημέρωσης για το AIDS, αλλά προς το παρόν συναντώ εμπόδια γιατί χρειάζεται να δραστηριοποιηθεί μια ΜΚΟ με φορέα τη Μητρόπολη. Εδώ στην Τυνησία το βλέπουν πολύ θετικά, γιατί θα τους φέρει και λεφτά και απασχόληση στη χώρα τους. Αλλά δεν ξέρω κατά πόσο αυτό θα μπορέσουμε να το κάνουμε σαν Μητρόπολη γιατί δεν έχουμε αναγνωρισμένη νομική υπόσταση.
Τα κτήριά μας είναι στο όνομα της ελληνικής κοινότητας και ο Μητροπολίτης υπάρχει και κινείται μόνο και μόνο επειδή η πρεσβεία του παραχωρεί καθεστώς διπλωματικής ασυλίας. Αυτή τη στιγμή είμαι στο τελικό στάδιο της ανασυγκροτήσεως της Μητρόπολης που παρέλαβα το 2004 σε πλήρη εγκατάλειψη, οπότε μετά θα ασχοληθώ με τη δραστηριοποίηση της Μητροπόλεως προς αυτή την κατεύθυνση.