Ποιοί εἶνε οἱ «λῃσταί», στοὺς ὁποίους ἔπεσε ὁ ὁδοιπόρος; Κατὰ τὴν ἑρμηνεία τῶν πατέρων εἶνε οἱ δαίμονες· παραμονεύουν, ἐπιτίθενται, προσβάλλουν μὲ λογισμοὺς ποὺ ἐνσπείρουν, ἐξάπτουν πάθη καὶ κακίες μας, προκαλοῦν τραύματα βαρειά, μᾶς σπρώχνουν σὲ θανάσιμες ἁμαρτίες, ποὺ πέφτουμε καὶ πληγωμένοι ἀπ᾽ αὐτὲς κινδυνεύουμε σοβαρά.
Λίγοι μόλις σπινθῆρες ζωῆς ἀπέμεναν πιὰ στὸν τραυματισμένο. Μόνος του νὰ σωθῇ ἦταν ἀδύνατο. Νὰ σωθῇ ἀπὸ ἄλλους ἐπίσης ἀδύνατο· γιατὶ ἄλλοι ἀπ᾽ αὐτοὺς ἦταν ἀδιάφοροι, καὶ ὅλοι γενικὰ ἦταν ἀνίκανοι νὰ τοῦ προσφέρουν τὴ θεραπεία. Πῶς σώθηκε ὁ ἄνθρωπος – ἡ ἀνθρωπότητα;
Δι᾽ ἐκείνου ποὺ προφήτευε ὁ Ἠσαΐας κι ἀκοῦμε τὰ λόγια του τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα (βλ. Ἠσ. κεφ. 53ο· στ΄ ὥρα Μ. Παρ.)· σώθηκε διὰ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Σαμαρείτη · ἔτσι, μ᾽ αὐτὸ τὸ παρατσούκλι, τὸν ονόμασε ὁ κόσμος, οἱ κακοὶ καὶ φθονεροὶ Ἰουδαῖοι, γιὰ νὰ τὸν ἐξευτελίσουν. Καὶ μόνο αὐτό;
Καί τί δὲν ἄκουσε! Τοῦ εἶπαν, ὅτι «ἔχει δαιμόνιον», πὼς εἶνε δαιμονισμένος, τὸν εἶπαν «Βεελζεβούλ», τὸν εἶπαν «φάγον καὶ οἰνοπότην» (βλ. Ἰω. 8,48. Ματθ. 10,25,24-27. Μᾶρκ. 3,22. Λουκ. 11,15-19. Ματθ. 11,9).
Αὐτὸς λοιπόν, ποὺ καὶ τότε τὸν περιφρονοῦσαν καὶ σήμερα χυδαῖοι ἄνθρωποι τὸν περιφρονοῦν καὶ τὸν βλαστημοῦν, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶνε ὁ καλὸς Σαμαρείτης. Ἐνῷ ἱππεύει τοὺς γαλαξίες καὶ τοὺς ἀστερισμούς, κατέβηκε στὴ γῆ, φόρεσε τὴν ἀνθρώπινη σάρκα, ἔγινε ὅμοιος μ᾽ ἐμᾶς. Πλησίασε, ἔσκυψε πάνω μας καὶ θεράπευσε τὶς πληγές μας· «ἐπέχεε», ἔχυσε πάνω σ᾽ αὐτές, «ἔλαιον καὶ οἶνον».
Μὲ τὸ «ἔλεον» καὶ τὸν «οἶνον» ἐννοεῖ τὴ διδασκαλία του, ποὺ εἶνε «ἔλεον» μὲν ὅταν ὁ λόγος εἶνε παρήγορος, οἰκοδομητικός, καὶ «οἶνος» ὅταν ὁ λόγος εἶνε ἐλεγκτικός, ἀφοῦ τὸ κρασί, μὲ τὸ οἰνόπνευμα ποὺ περιέχει, τσούζει ὅταν πέσῃ σὲ πληγή.
Κατόπιν ἀνέβασε τὸν τραυματία «ἐπὶ τὸ ἴδιον κτῆνος». Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τὸ ἑρμηνεύουν ὡς ἑξῆς. «“Ἴδιον κτῆνος” λέγει τὸ σῶμα ὁ Χριστός, ὃ ὑπὲρ ἡμῶν ἀνέλαβεν ἐκ τῆς ἀχράντου παρθένου», ἐξηγεῖ ὁ Χρυσόστομος (P.G. 61,756-757)· καὶ ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας συμφωνεῖ λέγοντας· «ἐπὶ τὸ ἴδιον ὑποζύγιον, τουτέστιν ἐπὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ» (P.G. 123,849). Ἐπάνω στὸ δικό του ἀμίαντο σῶμα φορτώθηκε ὁ Χριστὸς τὸν ἀσθενῆ ἄνθρωπο, μὲ ὅλες τὶς ἁμαρτίες καὶ τὶς ἀσθένειές του.
Τέλος τὸν ὡδήγησε «εἰς πανδοχεῖον», ἐκεῖ τὸν φρόντισε καὶ ἔδωσε ἐντολὴ στοὺς πανδοχεῖς νὰ ἐπιμεληθοῦν τὴν ἀποθεραπεία του.
* * *
Ἂς σταματήσουμε, ἀγαπητοί μου, στὴ λέξι «πανδοχεῖον». Ποιό εἶνε τὸ «πανδοχεῖον»; Εἶνε ὁ ναός, ἡ Ἐκκλησία. Γιατί λέγεται ἔτσι;
Ὅπως φανερώνει καὶ ἡ λέξι, «πανδοχεῖον» (ἀπὸ τὸ παν- καὶ δέχομαι) εἶνε ἕνα οἴκημα ποὺ δέχεται τοὺς πάντας· καὶ τὸν τσοπᾶνο καὶ τὸ βασιλιᾶ, καὶ τὸν ἄντρα καὶ τὴ γυναῖκα μὲ τὸ παιδί. Ἡ Ἐκκλησία λοιπὸν εἶνε πανδοχεῖο, γιατὶ ἔχει ἀνοιχτὴ τὴ θύρα της σὲ ὅλους, δέχεται κάθε ἄνθρωπο, δὲν κάνει ἐξαίρεσι· δὲν διώχνει κανένα, ἡ ἀγκάλη της εἶνε ἀνοιχτὴ γιὰ κάθε ἁμαρτωλό, καὶ τὸν μεγαλύτερο ἀκόμη, ἀρκεῖ μόνο αὐτὸς νὰ ἔχῃ μετάνοια.
Πανδοχεῖο ἐπίσης σημαίνει οἴκημα ποὺ μένει ἀνοιχτὸ ὅλες τὶς ὧρες, πρωὶ μεσημέρι βράδυ καὶ νύχτα· ὅποια ὥρα νὰ πᾷς καὶ νὰ χτυπήσῃς ἐκεῖ –τὸ ξέρουμε ὅσοι ἔχουμε ταξιδέψει στὴν ὕπαιθρο–, κάποιος θὰ σηκωθῇ νὰ σοῦ ἀνοίξῃ· θὰ σοῦ προσφέρῃ λίγη τροφή, ἕνα κρεβάτι ἔστω πρόχειρο· θὰ βρῇς λίγη ἀνάπαυσι ἀπὸ τὸν κόπο τοῦ ταξιδιοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία λοιπὸν παραβάλλεται μὲ πανδοχεῖο καὶ γι᾽ αὐτὸ τὸ λόγο· διότι γιατὶ κάθε ὥρα καὶ στιγμὴ δέχεται κάθε ταλαιπωρημένο ὁδοιπόρο τῆς ζωῆς. Ἔτσι πρέπει νὰ εἶνε· ἄλλο τώρα ἐὰν ἡ ἀμέλεια ἢ ἡ ἀπουσία ἢ ὁ «ἐπαγγελματισμὸς» ὡρισμένων λειτουργῶν της τὴ μεταβάλλουν σὲ κατάστημα μὲ ὡρισμένες μόνο ὧρες λειτουργίας πέρα τῶν ὁποίων «κατεβαίνουν τὰ ῥολά».
Ἀλλ᾽ ὅπως βλέπουμε στὴν παραβολή, τὸ πανδοχεῖο δὲν λειτούργησε μόνο ὡς ξενοδοχεῖο· τὴ νύχτα ἐκείνη τὸ πανδοχεῖο ἔγινε καὶ ἰατρεῖο. Καὶ ὄντως ἡ Ἐκκλησία μας εἶνε ἰατρεῖο καὶ θεραπευτήριο – νοσοκομεῖο. Ἂν κάποτε παρευρεθῆτε σὲ ἐγκαίνια ἱεροῦ ναοῦ, καὶ προσέξετε τὶς εὐχὲς ποὺ διαβάζει ὁ ἀρχιερεύς, θ᾽ ἀκούετε σ᾽ ἕνα σημεῖο νὰ λέῃ· Κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, «κατάστησον», κάνε δηλαδή, τὸ ναὸν «αὐτὸν λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφύγιον ἀσθενῶν, δαιμόνων φυγαδευτήριον»
Κάνε, λέει, Κύριε, τὸ ναὸ αὐτὸν καταφύγιο τῶν ἀσθενῶν καὶ ἰατρεῖο τῶν παθῶν. Κ᾽ ἕνα ἄλλο κατανυκτικὸ τῆς Παρακλητικῆς (ἦχ. δ΄ Κυριακὴ ἑσπέρας) λέει·
«…Τίς ὀδυνώμενος καὶ προσπίπτων
τῷ ἰατρείῳ τούτῳ οὐ θεραπεύεται;
Δημιουργὲ τῶν ἁπάντων καὶ Ἰατρὲ τῶν νοσούντων, πρὶν εἰς τέλος ἀπόλωμαι σῶσόν με».
Ὦ Ἰατρὲ τῶν ἀσθενῶν, λέει, ποιός ἄρρωστος τρέχει στὸ ἰατρεῖο τοῦτο καὶ δὲν γιατρεύεται;
Γιατρὸς ἐδῶ εἶνε ὁ Χριστός· καὶ στὴ θεία Λειτουργία ὁ Χρυσόστομος τὸν ὀνομάζει ἰατρὸν «τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν» .
Δὲν καταργοῦμε τοὺς ἄλλους γιατρούς, ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι ἔχουν περιωρισμένη δυνατότητα. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ μόνος Ἰατρός, ὁ ἰατρὸς μὲ ἀπόλυτη ἔννοια, μὲ ἀπεριόριστη θεραπευτικὴ δύναμι. Καὶ δὲν εἶνε λίγα τὰ δείγματά της καὶ στὴν ἐποχή μας. Γιατροὶ διάσημοι, ποὺ ἀπέλπισαν ἀσθενεῖς, εἶδαν κατόπιν κι αὐτοὶ τὴν ἀνέλπιστη θεραπεία διὰ τῆς πίστεως στὸ Χριστὸ καὶ ὡμολόγησαν, ὅτι θαῦμα ἔγινε διὰ τῆς δυνάμεως τοῦ Κυρίου.
«Δύναμις παρ᾽ αὐτοῦ ἐξήρχετο καὶ ἰᾶτο πάντας», λέει τὸ Εὐαγγέλιο (Λουκ. 6,19), ἔβγαινε ἀπὸ τὸ Χριστὸ μιὰ δύναμι μυστικὴ καὶ θεράπευε κάθε ἄνθρωπο. Ἔτσι ἦταν π.χ. ἡ αἱμορροοῦσα, ποὺ μόλις ἄγγιξε τὸ ἄκρο τῶν ἐνδυμάτων του, «παραχρῆμα», ἀμέσως, «ἔστη ἡ ῥύσις τοῦ αἵματος αὐτῆς», σταμάτησε ἡ αἱμορραγία της (Λουκ. 8,44).
* * *
Οἱ θεραπεῖες στὸ σῶμα εἶνε, ἀγαπητοί μου, μικρὰ θαύματα· τὰ μεγάλα θαύματα εἶνε αὐτὰ ποὺ συντελοῦνται στὴν ψυχὴ μὲ τὰ ἱερὰ μυστήρια τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Ἀπὸ αὐτὰ ἐξέρχεται μυστηριώδης δύναμι, ὑπερκόσμιος ἠλεκτρομαγνητισμός, ποὺ θεραπεύει καὶ ἀναγεννᾷ τὸν ἄνθρωπο.
Ἰατρὸς ὁ Χριστός, ἰατρεῖο του ἡ Ἐκκλησία· καὶ φάρμακα; Τὰ φάρμακα ἐδῶ εἶνε θεϊκὰ καὶ οὐράνια, πρακτικὰ καὶ ἀποτελεσματικά. Ἕνα φάρμακο ποὺ τό ᾽χουμε ἀνάγκη ὅλοι, γενικῆς χρήσεως, –κι ἀλλοίμονο ἂν δὲν τὸ πάρουμε– εἶνε ἡ μετάνοια.
Ἄλλα φάρμακα εἶνε· ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τὸ εὐχέλαιο, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ προσευχή. Καὶ τέλος, πάνω ἀπ᾽ ὅλα, ὁ ἄρτος τῆς θείας εὐχαριστίας, «φάρμακον ἀθανασίας, ἀντίδοτος τοῦ μὴ ἀποθανεῖν ἀλλὰ ζῇν ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ διὰ παντός» (Ἰγν. πρὸς Ἐφ. 20-21· P.G. 5,661Α-Β)· εἶνε ἡ θεία κοινωνία. Γι᾽ αὐτὸ ἡ σωτηρία στὸ πανδοχεῖο τῆς Ἐκκλησίας εἶνε ἀσφαλής.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος