Τὸν ἀκολούθησε τὶς ἡμέρες τῆς εἰρήνης καὶ τῆς χαρᾶς, τὸν ἀκολούθησε καὶ τὶς ἡμέρες τῆς λύπης καὶ τῶν ἀναστεναγμῶν. Τὸν ἀκολούθησε μέχρι τὴν ῾Ρώμη ἀκόμη καὶ ὅταν φυλακίστηκε. Ἔμεινε κοντά του καὶ ὅταν οἱ πάντες τὸν ἐγκατέλειψαν.
Ὅπως τὸ Χριστὸ ἔτσι καὶ τὸν Απόστολο Παῦλο, ὅταν ἔφτανε ἡ ὥρα νὰ ὁδηγηθῇ στὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως, τὸν ἐγκατέλειψαν ὅλοι. Ἕνας μόνο ἔμεινε κοντά του σὰν φύκακας ἄγγελος, ὁ Λουκᾶς. «Λουκᾶς ἐστι μόνος μετ᾽ ἐμοῦ», λέει (Β΄ Τιμ. 4,11).
Μετὰ τὸ μαρτυρικὸ θάνατο τοῦ διδασκάλου του ὁ Λουκᾶς συνέχισε τὶς περιοδεῖες. Ἔφθασε καὶ στὴν ἑλληνικὴ πόλι τῶν Θηβῶν, ὅπου καὶ ἄφησε τὴν τελευταία του πνοή. Τὰ δὲ ἱερὰ λείψανά του μεταφέρθηκαν ἀργότερα στὴν Κωνσταντινούπολι στὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Ὅταν ὅμως οἱ σταυροφόροι, τὰ ὄργανα τοῦ ἀντιχρίστου πάπα, κατέλαβαν στὴν Πόλι, μεταξὺ τῶν ἄλλων ποὺ ἐσύλησαν ἦταν καὶ τὰ λείψανα τοῦ ἁγίου Λουκᾶ πού τὰ μετέφεραν στὴν Ἰταλία.
Ἀλλὰ ὁ Λουκᾶς δὲν εἶνε γνωστὸς μόνο ὡς ἀκόλουθος τοῦ ἀποστόλου Παύλου· εἶνε γνωστὸς καὶ γιὰ τὰ συγγράμματά του. Εἶνε κορυφαῖος συγγραφεύς, ἀνώτερος ἀπὸ τὸν Πλάτωνα καὶ τὸν Ἀριστοτέλη. Εἶνε συγγραφεὺς θεόπνευστος.
Ἔγραψε τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, ποὺ διακρίνεται γιὰ τὴ γλαφυρότητά του, γραμμένο στὴν ὡραία Ελληνικὴ γλῶσσα.
Τὸ Εὐαγγέλιο αὐτὸ χαρακτηρίσθηκε ὡς τὸ Εὐαγγέλιο τῶν ἁμαρτωλῶν. Ὅταν κανεὶς τὸ ἀνοίγει, βλέπει στὶς σελίδες του νὰ πνέῃ ἡ αὔρα τοῦ οὐρανοῦ, τὸ ἔλεος καὶ ἡ συμπάθεια. Χαρακτηρίσθηκε ἀκόμη ὡς εὐαγγέλιο τῶν προσευχῶν. Διαβάζοντάς το, βλέπεις και ἀκοῦς μέσα προσευχές!
Ποιές προσευχές;
Τὸ γνωστό στους Χριστιανούς σήμερα :
«Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» τοῦ τελώνου, τὸ «Ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου» τοῦ ἀσώτου, τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» τοῦ λῃστοῦ, ὅλα αὐτὰ εἶνε μέσα στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ (Λουκ. 18,13· 15,18· 23,42).
Χαρακτηρίσθηκε ἐπίσης ὡς εὐαγγέλιο τῶν γυναικῶν. Ὁμιλεῖ μὲ συμπάθεια γιὰ τὸ ἀσθενὲς φῦλο τῶν γυναικῶν. Ἐὰν τὴ Μεγάλη Τρίτη ἀκοῦμε γιὰ τὴν ἁμαρτωλὴ ποὺ ἄλειψε μὲ μύρο τὰ ἄχραντα πόδια τοῦ Κυρίου, είναι από τον Λουκά ο οποίος ἔχει διασώσει και καταγράψει τὸ περιστατικό.
Τὸ Εὐαγγέλιό του εἶνε καὶ εὐαγγέλιο τῶν παραβολῶν.
Πολλὲς παραβολὲς τοῦ Κυρίου εἶνε στὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιο. Ἀνάμεσα σ᾽ αὐτὲς ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ, τὸ ἀνεκτίμητο διαμάντι καὶ κειμήλιο τῆς παγκοσμίου φιλολογίας (βλ. ἔ.ἀ. 15,11-32)· φτάνει καὶ μόνο αὐτὴ γιὰ ν᾽ ἀποδείξῃ ὅτι αὐτὸς ποὺ εἶπε τὰ λόγια αὐτὰ δὲν εἶνε ἄνθρωπος ἀλλὰ Θεός.
Τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ εἶνε ἐπίσης εὐαγγέλιο τῶν ὕμνων. Ἀκοῦμε μέσα σ᾽ αὐτὸ ᾄσματα, οὐράνια ἁρμονία, ὑμνῳδία ἀνθρώπων ἀλλὰ καὶ ἀγγέλων.
Τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» τῆς νύχτας τῶν Χριστουγέννων, ὁ ὕμνος τῆς Παναγίας «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον…», ὁ ὕμνος τοῦ Ζαχαρία «Εὐλογητὸς Κύριος ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ…», τὰ τελευταῖα λόγια τοῦ Συμεὼν «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ…»· ὅλα αὐτὰ τὰ διέσωσε ὁ Λουκᾶς (ἔ.ἀ. 2,14· 1,47-55· 1,68-79· 2,29-32). Εἶνε λοιπόν ένας ἀνεκτίμητος θησαυρός.
Καὶ ὄχι μόνο τὸ Εὐαγγέλιο, γιατί ὁ Λουκᾶς ἔγραψε ἀκόμα καὶ τὶς ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ , ἄλλο θεόπνευστο βιβλίο πού το βρίσκουμε μετά το τελευταίο τέταρτο Ευαγγέλιο του Αγίου Ιωάννου ὡς συνέχεια τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπου περιγράφει τὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῶν Αποστολικῶν χρόνων.Τί έγινε δηλαδή μετά την Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού μας!
Τέλος ὁ Λουκᾶς δὲν εἶνε μόνο ἰατρὸς καὶ συγγραφεύς, εἶνε καὶ ζωγράφος. Ζωγράφισε 70 εἰκόνες τῆς Παναγίας, ἐκ τῶν ὁποίων τρεῖς βρίσκονται σὲ μέρη Ελληνικά.
Ἡ μία εἶνε τῆς Παναγίας Σουμελᾶ, ἡ ὁποία σῳζόταν στὸν Πόντο κι ἀπὸ ἐκεῖ μεταφέρθηκε στὸ Βέρμιο ὄρος, στὴ νέα Μονὴ Σουμελᾶ. Ἡ δεύτερη εἶνε ἡ Παναγία τῆς ξακουστῆς μονῆς Κύκκου στὴν Κύπρο. Καὶ ἡ τρίτη εἶνε ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου στὴν Πελοπόννησο.
Αὐτὸς ἦταν, ἀγαπητοί μου, ὁ ἅγιος τοῦ ὁποίου τὴ μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸν ἀγαποῦσε καὶ γι᾽ αὐτὸ ἔγραψε «Ἀσπάζεται ὑμᾶς Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ὁ ἀγαπητός». Ἦταν ἀγαπητὸς στὸν ἀπόστολο Παῦλο, ἀγαπητὸς καὶ σὲ ὅλους τοὺς πιστούς.
Καὶ τώρα ἐρωτῶ· πόσο εἶνε σήμερα καὶ σ᾽ ἐμᾶς ἀγαπητὸς ὁ Λουκᾶς;
Ἀπὸ ποῦ όμως φαίνεται αὐτό;
Φαίνεται πὸ τὸ πλῆθος τῶν ἐνοριακῶν ναῶν καὶ τὰ τόσα ἐξωκκλήσια ποὺ ὑπάρχουν, πόσοι τιμῶνται ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἁγίου Λουκᾶ; Ἐλάχιστοι.
Πρὸς τιμὴν ἄλλων ἁγίων ( πχ. τοῦ Αγίου Γεωργίου, τοῦ ἁγίου Νικολάου, τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ ἄλλων ἁγίων – μεγάλη ἡ χάρι τῶν ἁγίων…) ὑπάρχουν πολλοὶ ναοί.
Ὁ ἅγιος Λουκᾶς ποῦ εἶναι; Είναι απών !
Δὲν θα ἔπρεπε νὰ ἔχῃ καὶ αὐτὸς δικές του ἐκκλησίες; Δὲν ἔχει. Ὑπάρχει μία στὴν Ἀθήνα, μία στὴ Θήβα, μία στὴ Λαμία καὶ κάπου ἀλλοῦ· σὲ ὁλόκληρη τὴ Μακεδονία ναὸς τοῦ ἁγίου Λουκᾶ δὲν ὑπάρχει.
Ὁ ἅγιος Λουκᾶς σήμερα δὲν διαβάζεται. Οἱ διανοούμενοι καὶ οἱ ἐπιστήμονές μας διαβάζουν πολλὰ ἄλλα, ἀλλὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὶς Πράξεις τοῦ Λουκᾶ ποιός τὰ διαβάζει;
Ἕνας ἀπὸ τοὺς διασημοτέρους Γερμανοὺς φιλολόγους ἐθαύμαζε τὸ Εὐαγγέλιο αὐτὸ καὶ τὸ ἔθετε πάνω ἀπὸ τὸν Πλάτωνα καὶ τὸν Ἀριστοτέλη. Ἐὰν κάνω τώρα ἕνα τὲστ καὶ ρωτήσω ἐσᾶς ποὺ εἶστε ἐδῶ, πῶς ἀρχίζει τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιο καὶ πῶς τελειώνει, βάζω στοίχημα ἐὰν βρεθοῦν τρεῖς – τέσσερις νὰ τὸ ξέρουν. Γιατί; Διότι δὲν συνηθίσαμε στὰ σπίτια μας νὰ διαβάζουμε τὴν Αγία Γραφή.
Μὲ ποιό τρόπο λοιπὸν ὁ Λουκᾶς, «ὁ ἀγαπητὸς» στὸν ἀπόστολο Παῦλο, μπορεῖ νὰ γίνῃ ἀγαπητὸς καὶ σ᾽ ἐμᾶς; πῶς θὰ τὸν ἀγαπήσουμε;
1) Θέτω πρῶτα – πρῶτα σ᾽ ἐσᾶς ἕνα κανόνα πνευματικό, καὶ θέλω νὰ τὸν ἐκτελέσετε περισσότερο ἀπὸ νηστεία καὶ προσευχές. Σᾶς βάζω κανόνα νὰ διαβάσετε τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιο καὶ τὶς Πράξεις τῶν ἀποστόλων. Θὰ δοκιμάσετε μεγάλη χαρὰ καὶ εὐχαρίστησι, θὰ ζωογονηθῇ ἡ ψυχή σας.
2) Ἔπειτα καὶ ἡ μητρόπολί μας, χάριν τῶν ἰατρῶν καὶ χάριν τῶν νοσοκόμων καὶ χάριν τῶν ἀσθενῶν καὶ ὅλου τοῦ ποιμνίου μας, σκεφθήκαμε, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ συνδρομὴ ὅλων, νὰ χτίσουμε στὸ νοσοκομεῖο μας ἕνα ναὸ ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἁγίου Λουκᾶ.
Κάποτε πῆγα στὸ νοσοκομεῖο καὶ μοῦ λέει ἕνας ἄρρωστος· «Δέσποτα, δὲν ὑπάρχει μία ἐκκλησία ἐδῶ, νὰ μπῶ νὰ κάνω τὸ σταυρό μου καὶ νὰ παρακαλέσω τὴν Παναγία…».
Μὲ συγκίνησαν τὰ λόγια του. Διότι παραπάνω ἀπὸ φάρμακα καὶ γιατροὺς εἶνε «ὁ Ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν» (θ. Λειτ.), ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, εἶνε ἡ Παναγία μας τὴν ὁποία οἱ καλόγεροι στὸ Ἅγιο Ὄρος τὴν ἔχουν γιατρὸ καὶ τὴν ὀνομάζουν Γιάτραινα ἢ Γιάτρισσα.
«Ἀσπάζεται ὑμᾶς», ἀγαπητοί, –σᾶς ἀσπάζεται ὅλους, καὶ τὸν ἐπίσκοπο καὶ τοὺς ἱερεῖς καὶ προπαντὸς τοὺς ἰατροὺς καὶ τοὺς νοσοκόμους–, «ἀσπάζεται ὑμᾶς Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ὁ ἀγαπητός».
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος