Ἂν καταρτιζόταν καὶ δημοσιευόταν ἕνας χρονολογικὸς πίνακας ὅλων τῶν σπουδαίων ἐνεργειῶν τοῦ ἀνθρώπου, σημειώνοντας σὲ παράλληλες στῆλες τὰ ἐπιτεύγματα τῶν διαφόρων ἐθνῶν, ποιά στήλη θὰ ἦταν ἡ πλουσιώτερη; Δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ τὸ ποῦμε ἐμεῖς, τὸ φωνάζει ἡ Ἱστορία. Καὶ «οἱ λίθοι κεκράξονται» (πρβλ. Λουκ. 19,40). Ἕνας ἱστορικὸς ἡμεροδείκτης τῆς πατρίδος μας, ποὺ θὰ συνέτασσαν εἰδήμονες, ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα, στὸ φύλλο τῆς κάθε ἡμέρας θὰ σημείωνε ὄχι μία μόνο ἀξιοθαύμαστη πρᾶξι τῶν προγόνων μας ἀλλὰ πολλές.
Ἄλλων ἐθνῶν οἱ ἱστορικοὶ ἡμεροδεῖκτες θὰ εἶχαν τὰ περισσότερα φύλλα τους λευκά· ὁ ἡμεροδείκτης τῆς Ἑλλάδος θὰ ἦταν κατάμεστος. Δὲν ὑπάρχει ἡμέρα τοῦ ἔτους κατὰ τὴν ὁποία ἡ Ἑλλάδα δὲν παρουσίασε διὰ τῶν εὐγενῶν της τέκνων, τῶν ἡρώων καὶ ἁγίων της, μία ἀξιομνημόνευτη πρᾶξι. Καὶ ἂν ἐπρόκειτο ὅλες αὐτὲς οἱ πράξεις νὰ πανηγυρίζωνται στὴν ἐπέτειό τους, ἡ Ἑλλάδα θὰ ἔπρεπε νὰ βρίσκεται σὲ διαρκῆ σημαιοστολισμό.
* * *
Ἀπ᾿ ὅλες τὶς χρονολογίες τοῦ ἱστορικοῦ ἡμεροδείκτη τῆς Ἑλλάδος μερικὲς διακρίνονται, ὅπως λ.χ. ἡ σημερινή. Εἶνε οἱ ἐπέτειοι μεγάλων γεγονότων, ποὺ μποροῦν νὰ ὀνομασθοῦν ὁρόσημα τῆς ἐθνικῆς μας ἱστορίας, δεῖκτες ποὺ δείχνουν πρὸς ποιές κατευθύνσεις πρέπει νὰ πορεύεται τὸ γένος μας.
Ὅταν ὑπὸ τὴν ἔνδοξη ἡγεσία τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ ὁ Ἰσραὴλ κατὰ θαυμαστὸ τρόπο πέρασε τὸν Ἰορδάνη καὶ μπῆκε στὴ γῆ τῆς ἐπαγγελίας, ὁ Κύριος διέταξε νὰ στήσουν 12 λίθους, ὅσες καὶ οἱ φυλὲς τοῦ Ἰσραήλ, γιὰ νὰ διατηρῆται ζωηρὴ ἡ ἀνάμνησι τοῦ θαυμαστοῦ γεγονότος, στὸ ὁποῖο γιὰ μία ἀκόμη φορὰ φάνηκε ἡ θεία πρόνοια.
«Γιὰ νὰ τοὺς ἔχετε αὐτοὺς σὰν σημάδι ποὺ θὰ μένῃ ἐκεῖ γιὰ πάντα, ὥστε ὅταν σὲ ρωτάῃ αὔριο ὁ γυιός σου καὶ λέῃ, Γιατί τοὺς ἔχουμε αὐτοὺς τοὺς λίθους; ἐσὺ θὰ ἐξηγήσῃς στὸ γυιό σου καὶ θὰ πῇς· Ἐπειδὴ σταμάτησε ὁ Ἰορδάνης ποταμὸς ἐμπρὸς στὴν κιβωτὸ τῆς διαθήκης τοῦ Κυρίου ὅλης τῆς γῆς, ὅταν τὸν περνοῦσε· καὶ θὰ σᾶς εἶνε αὐτοὶ οἱ λίθοι ὑπενθύμισι γιὰ τοὺς Ἰσραηλῖτες αἰωνίως» (Ἰησ. Ναυ. 4,6-7).
Καὶ ἐμεῖς, ὅπως ὁ Ἰσραήλ, πρέπει νὰ ἀναζωογονοῦμε στὴ μνήμη τῶν νεωτέρων τὴν ἀνάμνησι τοῦ ἐνδόξου παρελθόντος μὲ κάθε τρόπο· ν᾽ ἀνοικοδομήσουμε, ὅπως ὁ Σολομῶν καὶ ὁ Ἰουστινιανός, ναὸ περίλαμπρο μὲ πέτρες ἀπ᾽ ὅλη τὴ γῆ τῆς Ἑλλάδος, γιὰ νὰ ἐκπληρώσουμε ἱερὸ τάμα τῶν προγόνων μας· νὰ στήνουμε μνημεῖα, ἀναμνηστικὲς στῆλες καὶ προτομὲς ἡρώων· νὰ ἐκδίδουμε βιβλία· νὰ κάνουμε ὁμιλίες καὶ διαλέξεις· νὰ παρουσιάζουμε στὴ νεολαία κινηματογραφικὰ ἔργα καὶ θεατρικὲς παραστάσεις, μὲ τὶς ὁποῖες θ᾽ ἀναπαριστάνωνται ζωηρὰ ἱστορικὲς στιγμὲς τοῦ ἔθνους.
Μόνο ἐχθροὶ τῆς πατρίδος ἀποστρέφονται καὶ μισοῦν τὶς ἐθνικὲς ἐπετείους. Κρυφὴ ἐπιθυμία τους εἶνε αὐτὲς νὰ καταργηθοῦν. Ὀπαδοὶ αὐτοὶ νέων κοσμοθεωριῶν, ξένοι πρὸς τὴν ἱστορία μας, θὰ ἤθελαν νὰ ἑορτάζουμε ἄλλες ἐπετείους… Τὰ χρόνια τῆς Κατοχῆς (1941-1944) οἱ ἐχθροὶ τῆς Ἑλλάδος δὲν ἤθελαν νὰ ἑορτάζεται ἡ 25η Μαρτίου. Ἔτρεμαν μήπως ἡ ἀνάμνησί της ξεσηκώσῃ τοὺς Ἕλληνες καὶ σπάσουν τὰ νέα δεσμά.
Οἱ ἐχθροὶ τῆς πατρίδος μας εἶνε ὅπως ἐκεῖνος ὁ Ἀντίγονος πού, ὅταν κατέκτησε διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου τὸν Ἰσραήλ, ἀπηγόρευσε τὶς ἑορτὲς καὶ πανηγύρεις του. Τὸ διάταγμά του ἦταν· «οὔτε νὰ τηροῦν τὴν ἀργία τοῦ Σαββάτου οὔτε νὰ κρατοῦν τὶς πατροπαράδοτες ἑορτὲς οὔτε κἂν νὰ ὁμολογοῦν ὅτι εἶνε Ἰουδαῖοι» (Β΄ Μακκ. 6,6), ἀλλὰ νὰ ἑορτάζουν τὴν …ἡμέρα τῶν γενεθλίων τοῦ τυράννου τους μὲ διονυσιακὲς ἐκδηλώσεις.
Οἱ γενναῖοι ὅμως Μακκαβαῖοι περιφρόνησαν τὸ διάταγμα, ἀντιστάθηκαν καὶ ἑώρταζαν τὶς ἑορτές τους στὰ βουνά, καὶ ἔτσι διέσῳζαν τὴ μνήμη τοῦ παρελθόντος τους. Στὰ αὐτιὰ τῶν γενναίων ἐκείνων παιδιῶν ἔφθανε ἡ φωνὴ τοῦ προφήτου· «Ἑόρταζε, Ἰούδα, τὶς ἑορτές σου, ἀνάπεμψε τὶς προσευχές σου» (Ναούμ 2,1).
Καὶ σύ, πατρίδα μας Ἑλλάδα, ἑόρταζε τὶς ἑορτές σου, ἀνάπεμψε τὶς προσευχές σου, γιὰ νὰ δοξολογῆται ὁ Θεός, γιὰ νὰ μνημονεύωνται μὲ εὐγνωμοσύνη οἱ ἥρωές σου, γιὰ νὰ εὐφραίνεται ὁ λαός σου, γιὰ νὰ χαίρωνται οἱ φίλοι σου καὶ νὰ λυποῦνται οἱ ἐχθροί σου.
* * *
Μοιραῖες ὀνομάζουν κάποιοι ἱστορικοὶ τέτοιες στιγμές. Ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει μοῖρα καὶ τύχη καὶ μοιραῖα γεγονότα. Ἡ Θεία Πρόνοια διέπει τὰ ἀνθρώπινα. Ὁ Θεὸς δικάζει τὰ ἔθνη, ὑψώνει καὶ ταπεινώνει. Ἡ «μοιραία» στιγμὴ εἶνε ἀποτέλεσμα πνευματικῆς καταπτώσεως, διαβρώσεως τοῦ ἁγνοῦ θρησκευτικοῦ καὶ ἐθνικοῦ βίου. Καί, γιὰ νὰ μιλήσουμε μὲ τὴ γλῶσσα τῆς Γραφῆς, οἱ συμφορὲς ἢ ἡ καταστροφὴ ἑνὸς ἔθνους εἶνε τὸ ἀποτέλεσμα ἁμαρτιῶν ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων. Διότι «ἡ δικαιοσύνη ἀνυψώνει ἕνα ἔθνος, ἐνῷ οἱ ἁμαρτίες ἐλαττώνουν τὶς φυλές»· καὶ «ὃ ἐὰν σπείρῃ ἄνθρωπος, τοῦτο καὶ θερίσει», ὅ,τι θὰ σπείρῃ κανεὶς αὐτὸ καὶ θὰ θερίσῃ (Παρ. 14, 34. Γαλ. 6,7).
Εἴθε νὰ μὴν κυριεύσῃ τὶς νέες γενεὲς τῶν Ἑλλήνων ἡ λησμονιά, ἀλλὰ ἡ μνήμη τοῦ παρελθόντος νὰ διατηρῆται ζωηρή, κίνητρο γιὰ μεγαλουργία, γιὰ τὴν ὁποία καὶ πλάστηκαν οἱ νέοι. Εἴθε οἱ νέοι μας, ἐνθουσιαζόμενοι ἀπὸ ἱερὲς ἐπιθυμίες καὶ φλογεροὺς πόθους, νὰ γράψουν νέες σελίδες τιμῆς καὶ δόξης καὶ νὰ ἐπαναλάβουν τὸ τραγούδι τῶν νέων τῆς ἀρχαίας Σπάρτης· «Ἐμεῖς θὰ γίνουμε πολὺ καλύτεροι».
Να Εξομολογηθείτε ( ειλικρινά, όχι με ψέμματα ), και μετά να κοινωνήσετε...
Δόξα τῷ Θεῷ, στὴ πόλι σας ὑπάρχουν πνευματικοὶ πατέρες. Νὰ μεταβῆτε, νὰ ἐξομολογηθῆτε τὰ ἁμαρτήματά σας καὶ νὰ πλησιάσετε τὸ μέγα μυστῆριο τῆς Θείας κοινωνίας. Καὶ ὄχι μόνον ᾿σεῖς νὰ κοινωνήσετε τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἶμα τοῦ Χριστοῦ μας, ἀλλά καὶ ὅλη ἡ οἰκογένεια.
Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια ―τὰ πρόλαβα ἐγὼ τὰ χρόνια αὐτά― τέτοιες μέρες ὅλοι, ὅλη ἡ οἰκογένεια πήγαινε στὴν Ἐκκλησία. Ὅπως τώρα τρέχουν ὅλοι στίς ντισκοτέκ, ὅπως τρέχουν στοὺς κινηματογράφους, ὅπως στὰ θέατρα, στὰ παλιὰ τὰ χρόνια ὅλη ἡ οἰκογένεια πήγαινε στὴν ἐκκλησία. Μπροστὰ πήγαινε ὁ πατέρας, πίσω ἡ μάνα, μετὰ τὰ 4, 5, 6, 7, 8 παιδιά. Ὅλοι κοινωνούσανε καὶ φεύγανε σὰν ἄγγελοι· Καὶ μέσ᾿ τὸ σπίτι παράδεισος ἤτανε. Διότι ὅπου εἶνε ὁ Χριστὸς ἐκεῖ εἶνε ἡ χαρὰ. Ὅπου εἶνε ὁ Χριστὸς ἐκεῖ εἶνε ἡ ἀγάπη. Ὅπου εἶνε ὁ Χριστὸς ἐκεῖ εἶνε ὁ παράδεισος. Δὲν ᾿νε ψέματα αὐτά, εἶνε ἀλήθεια. Ζωντανὴ ἀλήθεια.
Ὤ, Θεέ μου! ποῦ πῆγε αὐτὴ ἡ κοινωνία; Μᾶς ἔφαγε ὁ διάβολος. Φύγαμε ἀπὸ τὸ Θεό καὶ κτήνη γινήκαμε.
Ἀδελφοί μου,
μολονότι ἁμαρτωλὸς καὶ ἀνάξιος δοῦλος τοῦ Θεοῦ, σας προειδοποιῶ καὶ σᾶς λέγω·Ἡ μετάνοια θὰ μᾶς σώσῃ. Ἡ μετάνοια εἶναι τὸ φάρμακο ποὺ θὰ θεραπεύσῃ τὴν ἀνθρωπότητα. Νὰ μετανοήσουμε ὅλοι, Ἀνατολὴ καὶ Δύσις, Ἀμερικὴ καὶ ῾Ρωσία, Εὐρώπη καὶ Βαλκάνια.
Νὰ μετανοήσουμε ὅλοι, μεγάλοι καὶ μικροί, γυναῖκες καὶ ἄντρες, ἀγράμματοι καὶ σοφοί, κλῆρος καὶ λαός. Ὅλοι ν᾽ ἀλλάξουμε δρόμο, ν᾽ ἀκολουθήσουμε τὸ δρόμο τοῦ Χριστοῦ. Διότι ἕνας εἶναι ὁ δρόμος ποὺ σῴζει, μόνο αὐτός, δὲν ὑπάρχει ἄλλος. Διαφορετικά, τί μᾶς περιμένει; Μόνο ἁμαρτίες κάνουμε· βλαστήμιες, ψευδορκίες, μοιχεῖες, πορνεῖες, κλεψιές, ἀτιμίες, καταχρήσεις, διαρρήξεις, ἐγκλήματα…
Εἴμαστε δέντρα ἄκαρπα. Τί περιμένουμε; Τσεκούρι καὶ φωτιά. Δηλαδή; Πόλεμος, πυρηνικὸς ὄλεθρος, μία βόμβα σὲ κάθε πρωτεύουσα, ποὺ θὰ πέφτῃ ἀπὸ τ᾽ ἀεροπλάνα, τὰ «μαυροπούλια» τοῦ θανάτου, καὶ σβήσαμε…
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος